Opublikowany przez:
Redakcja
2025-10-23 13:19:24
Autor zdjęcia/źródło: Freepik
Tłuszcze trans to rodzaj nienasyconych kwasów tłuszczowych, które powstają w procesie utwardzania olejów roślinnych. Celem tego procesu jest zmiana konsystencji tłuszczu z płynnej na stałą, co wydłuża jego świeżość i trwałość. Stosując tłuszcze trans w produkcji żywności, producenci uzyskują produkty o dłuższym terminie przydatności do spożycia i stabilnej strukturze.
Choć z technologicznego punktu widzenia to rozwiązanie jest wygodne, z perspektywy zdrowia, bardzo niekorzystne. Tłuszcze trans nie mają żadnego pozytywnego wpływu na nasz organizm. Nie są nawet obojętne – są po prostu szkodliwe.
Niewielkie ilości tłuszczów trans występują naturalnie w niektórych produktach, takich jak mleko, mięso wołowe czy jagnięcina. Jednak to przemysłowa forma tłuszczów trans, powstająca w wyniku uwodornienia olejów roślinnych, jest uznawana za najbardziej niebezpieczną dla zdrowia.
Tłuszcze trans niekorzystnie oddziałują na ludzki organizm, ponieważ przyczyniają się do podniesienia poziomu tzw. złego cholesterolu LDL oraz obniżają poziom dobrego cholesterolu HDL. W efekcie blaszki miażdżycowe zaczynają odkładać się w naczyniach krwionośnych, co bezpośrednio zwiększa ryzyko rozwoju chorób serca, udaru mózgu czy zawału.
Nadmierne spożycie produktów zawierających tłuszcze trans może również podnosić ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, a dodatkowo negatywnie wpływa na ogólny stan organizmu – m.in. przyspieszając procesy starzenia.
Nawet jeśli ilość spożywanych tłuszczów trans jest niewielka, ale pojawiają się one w diecie regularnie, ich działanie kumuluje się, mogąc z czasem doprowadzić do poważnych zmian w naczyniach krwionośnych.
W 2015 roku amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) uznała, że częściowo uwodornione oleje (będące głównym źródłem tłuszczów trans) nie są „ogólnie uznawane za bezpieczne”. Producentom żywności nakazano, by do połowy 2018 roku zaprzestali ich stosowania w nowych produktach. Od tego momentu przemysł spożywczy w USA sukcesywnie wycofuje tłuszcze trans z produkcji.
Pionierem na skalę światową była jednak Dania, która już w 2003 roku wprowadziła limit tłuszczów trans na poziomie maksymalnie 2 g na 100 g tłuszczu w produktach spożywczych. Regulacja ta z czasem stała się wzorem dla przepisów przyjętych przez Unię Europejską.
W Polsce na podobne ograniczenia trzeba było poczekać nieco dłużej. W 2019 roku Unia Europejska przyjęła rozporządzenie, które zobowiązało państwa członkowskie do wprowadzenia takich samych limitów. Od 2 kwietnia 2021 roku na terenie całej UE produkty spożywcze przeznaczone dla konsumentów nie mogą zawierać więcej niż 2 g tłuszczów trans na 100 g tłuszczów.
Wprowadzenie limitów wyraźnie ograniczyło obecność tłuszczów trans w produktach spożywczych, jednak nie wyeliminowało ich całkowicie. Wciąż mogą pojawiać się w niektórych wyrobach, zwłaszcza tych o długim terminie przydatności do spożycia.
Najczęściej tłuszcze trans znajdziemy w:
margarynach i tanich miksach tłuszczowych,
gotowych ciastach, wafelkach, herbatnikach i drożdżówkach,
słonych przekąskach – chipsach, krakersach, popcornie do mikrofali, prażynkach
fast foodach smażonych w głębokim tłuszczu,
zupkach w proszku i innych daniach instant
tanich lodach
Produkty spożywcze importowane spoza Unii Europejskiej nie podlegają unijnym ograniczeniom, dlatego warto zachować ostrożność, kupując słodycze i przekąski online lub w sklepach z żywnością sprowadzaną np. z Azji.
W składzie produktu na próżno szukać określenia „tłuszcze trans”. Zazwyczaj kryją się one pod innymi nazwami, takimi jak:
częściowo utwardzony olej roślinny,
utwardzony tłuszcz roślinny,
tłuszcz roślinny o zmienionej strukturze.
Jeśli któreś z tych określeń pojawia się w składzie produktu, lepiej odłożyć go na półkę.
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego na swojej stronie internetowej udostępnił informacyjną e-bazę izomerów (tłuszczów) trans w środkach spożywczych. Baza pozwala w prosty sposób sprawdzić, które produkty mogą być źródłem tłuszczów trans w diecie. Zasoby są regularnie aktualizowane i rozszerzane o kolejne produkty oraz kategorie.
Pokaż wszystkie artykuły tego autora
Nie masz konta? Zaloguj się, aby pisać swoje własne artykuły.
Nie masz jeszcze konta na familie.pl?
Załóż je już teraz!